"God in de supermarkt"
Alfred Slomp en Arjan Schoonhoven zitten achter “God in de Supermarkt”. Alfred is werkzaam als zorgcoördinator in het Voortgezet Speciaal Onderwijs. Arjan is lerarenopleider en promovendus op de Radboud Universiteit en docent biologie. Ze hebben gezamenlijke passies voor onderwijs, een eerlijke wereld en voedsel. Samen geven ze workshops waarbij ze de deelnemers de impact van hun rondje door de supermarkt op de wereld laten ontdekken. En op 18 mei is deze workshop in De Fontein en kunnen we hier samen mee bezig! Om alvast te ontdekken welke aanleiding en drive achter God in de Supermarkt zit, hieronder een interview met de workshopleiders.
Jullie geven samen workshops. Hoe zijn jullie daartoe gekomen?
De eerste kiem is al tijdens onze studententijd ontstaan. We hadden gesprekken over Christen zijn, armoede en duurzaamheid. Die onderwerpen lagen voor ons op één lijn. We lazen in die tijd ook veel hierover. Arjan: Ik ben een boerenzoon. Mijn vader had een vleeskalverenbedrijf. Ik ben dus opgevoed met vlees. Maar als kind vroeg ik me, als ik naar een kalfje keek, wel eens af: “Wat voel jij? Dit is niet leuk voor jou!” In Wageningen, waar ik biologie studeerde, was een kwart van de studenten vegetariër. Dat zette mij wel aan het denken. Uiteindelijk ben ik ook gestopt met vlees eten. Alfred: Ik was veel bezig met armoede, oneerlijke verdeling en fair trade. Arjan en ik hebben elkaar beïnvloed. Ik ben nu ook vegetariër en Arjan gaat nu ook voor eerlijke handel. Voor mij was het zien van de documentairefilm ‘Our daily bread’ de harde duw en het lezen van het boek ‘Dieren eten’ van J.S. Foer de uiteindelijk druppel om geen vlees meer te eten. Nadat ik had gelezen dat de gemiddelde Amerikaan 21.000 dieren in zijn leven eet, vroeg ik mij af: “Waarom moet dat dier dood voor mij?” Na de studententijd verloren we elkaar een poosje uit het oog. Maar bij het sporten ontmoetten we elkaar weer. Toen zijn we begonnen met workshops te geven bij Alfred in de Baptisten Gemeente te Veenendaal.
Hoe zijn jullie bij het thema voedsel terecht gekomen?
In het begin gingen onze workshops steeds over een ander onderwerp, zoals armoede, kleding, eerlijke handel, ecologische voetafdruk. Maar we zochten naar iets, een vorm, waarin zowel Arjan’s passie voor voedsel als mijn passie voor armoede en fair trade samen kwamen. Eigenlijk hoefden we hier niet ver voor te zoeken. We vonden het in het thema voedsel zelf en hoe mensen hiermee omgaan.
Voedsel houdt iedereen bezig. We koken en eten elke dag. Veel mensen vinden dit een leuk onderwerp en zijn ermee begaan. In het thema voedsel komt alles samen; de productie (landbouw), het milieu, dierwelzijn, armoede, eerlijke verdeling en handel, verspilling, gezondheid. Wist je dat er meer mensen lijden aan overgewicht dan ondergewicht? Kortom, voedsel bleek het ideale thema te zijn voor onze workshop.
Wat is jullie ‘drive’ om deze workshops te geven?
Eigenlijk komt dit door de zogenaamde ‘behaviour gap’. Wat de behaviour gap is? Dit is het verschil tussen overtuiging en doen. Ongeveer 80% van de consumenten zegt dat ze achter fair trade en/of biologische producten staan. Maar van de verkochte producten is slechts 4% fair trade. Bij het boodschappen doen zijn de mensen zich vaak niet bewust van de motieven die een rol spelen bij het vullen van hun winkelwagentje. In onze workshops laten wij de deelnemers hun eigen, vaak onbewuste onderliggende motieven ontdekken. Daarnaast laten we ook zien wat jou keuze voor invloed heeft op de wereld, ver weg en dichtbij. “Wiens handjes hebben er aan gezeten?”
Uiteindelijk streven jullie naar een stukje gedragsverandering, maar jullie willen de deelnemers niks opleggen.
Mensen veranderen alleen als ze dat zelf willen. Goede voorbeelden kunnen hierbij helpen. Mensen zijn sociale wezens en kijken gedrag vaak van anderen af. Natuurlijk hopen we de deelnemers zo te kunnen stimuleren dat ze hun aankoopgedrag gaan aanpassen. Daarvoor proberen we ze te raken met argumenten en fragmenten van filmpjes, bijvoorbeeld uit de documentaires ‘We feed the world’ en ‘Food inc.’. We stellen ook lastige of ongemakkelijke vragen of laten de deelnemers die aan elkaar stellen. “Passen de producten in je winkelwagentje bij je eigen uitgangspunten? Of spelen er misschien toch nog andere motieven mee?” We laten ook zien dat die keuzes lang niet altijd makkelijk zijn. Zo kwamen we erachter dat fair trade hazelnootpasta minder fair is dan we dachten. De cacao is wel fair te krijgen, maar de hazelnoten (nog) niet. Soms ‘scoort’ een product bijvoorbeeld heel goed op milieu, maar slecht op dierenwelzijn of arbeidsomstandigheden.
Dat stelt je voor dilemma’s. Dan moet je jezelf gaan afvragen welke motieven, overwegingen, voor jou belangrijker zijn. Dat is precies wat we willen. Dat de mensen hierover gaan nadenken. En natuurlijk hopen we dat ze daardoor producten gaan kopen die meer recht doen aan rechtvaardigheid, dierwelzijn en milieu. Maar laten we wel eerlijk en duidelijk zijn. Het is haast niet mogelijk om het helemaal goed te doen. Echter, elke stap in de richting een bewuster inkoopgedrag is er weer één.
Waarom hebben jullie gekozen voor de naam ‘God in de supermarkt?’
God geeft voor ons het ethisch kader aan. Het raakt ons wat de Bijbel zegt over armoede, onrecht en eerlijke handel. In de wetten van het jubeljaar bijvoorbeeld staat heel duidelijk beschreven hoe God het wil hebben. Het boek Mozes inspireert ons voor het omgaan met armen en vreemdelingen. En natuurlijk het grote hart van Jezus zelf. De kern hiervoor vinden wij in de Bergrede: “Zalig zij die hongeren en dorsten naar gerechtigheid, want zij zullen verzadigd worden.” Arjan vult nog aan: “Als ik Gods bril op zet en met Zijn blik naar deze wereld kijk, dan zie ik vooral Zijn pijn. De pijn die Zijn Milieu en de meest kwetsbare op de aarde wordt aangedaan: armen, kinderen en ook dieren. Dat inspireert mij om mijn best te doen voor een betere wereld en zo zijn handen en voeten te zijn.”
Dat ethisch kader hebben we willen meegeven met in de naam van de website. Maar we zijn er ook voor mensen die een andere inspiratiebron hebben voor het ethisch kader waarbinnen zij hun leven vorm geven.